Waarom wordt er wekelijks gewogen in eetstoornisbehandelingen?

In de meeste eetstoornisbehandelingen is het een gangbare praktijk om cliënten wekelijks (en soms  nog vaker) te wegen. Deze benadering lijkt op het eerste gezicht logisch: je zou gewichtsveranderingen namelijk kunnen zien als belangrijke indicatoren zijn voor het herstelproces. Is dat echter wel zo?

Hoeveel zegt de toename of afname van het gewicht nou eigenlijk over het herstelproces? In dit blog zal ik uitleggen waarom ik denk dat we zouden moeten stoppen met (de focus op) routinematig wegen.

Focus op gewicht

Een van de belangrijkste zorgen die ik heb rond het wekelijks wegen is dat het de focus van de behandeling kan verleggen naar het getal op de weegschaal, in plaats van naar de bredere emotionele en psychologische aspecten van een eetstoornis (voedings- en lichaamsgerichte coping). Cliënten gaan hierdoor vaak nog obsessiever bezig zijn met hun gewicht, waardoor het wegen een bron van stress en angst kan worden. Dit kan het herstelproces juist belemmeren in plaats van bevorderen.

Consequenties van gewichtsveranderingen

Het koppelen van bepaalde consequenties aan gewichtsveranderingen, zoals beloningen voor gewichtstoename of bestraffingen voor gewichtsverlies, kan de relatie van de cliënt met voeding en lichaamsbeeld verder verstoren. Het versterkt het idee dat het gewicht het belangrijkste aspect van hun gezondheid en welzijn is, terwijl herstel juist draait om het opbouwen van een gezonde relatie met eten, lichaamsbeeld en zelfwaardering.

Schommelingen van gewicht   

Daarnaast zullen er door routinematig te wegen constant schommelingen in het gewicht zichtbaar zijn. Dit is logisch, want het lichaamsgewicht van een persoon kan van nature dagelijks variëren als gevolg van factoren zoals vochtretentie, spijsvertering en de menstruatiecyclus bij vrouwen. Deze normale schommelingen kunnen verwarrend en verontrustend zijn voor mensen die herstellen van een eetstoornis, waardoor hun angst en obsessie rondom gewicht en voeding verder worden versterkt.      

Focus op externe validatie

Verder kan het routinematig wegen van cliënten de boodschap overbrengen dat hun waarde en vooruitgang afhangen van het getal op de weegschaal, wat externe validatie kan versterken. Tevens kan dit het vermogen van cliënten om hun eigen lichaamssignalen en behoeften te vertrouwen ondermijnen. Dit kan een belemmering vormen voor het ontwikkelen van een gezonde, interne relatie met voeding en lichaamsbeeld.

Hoe zou het dan moeten?

In plaats van een focus op gewicht, zou naar mijn idee een meer holistische benadering van herstel duurzamer en passender zijn. De focus zou dan moeten liggen op het het leren herkennen en reguleren van emoties, het bevorderen van intuïtief eten en het verbeteren van lichaamsacceptatie en zelfwaardering.

Verschillende studies hebben aangetoond dat een benadering die zich richt op het verbeteren van lichaamsbeeld en zelfwaardering effectiever kan zijn dan een focus op gewichtsveranderingen. Uit een onderzoek gepubliceerd in het tijdschrift "Eating Behaviors" blijkt dat behandelingen die gericht waren op het verbeteren van lichaamsbeeld en zelfwaardering significant bijdroegen aan het verminderen van eetstoornissymptomen en het verbeteren van de kwaliteit van leven bij mensen met eetstoornissen (Jones & Kass, 2014).     

Als er dan toch per se moet worden gewogen, is het naar mijn idee veel effectiever om blind te wegen. Hierbij wordt de cliënt niet op de hoogte gebracht van het gewicht. Het stelt cliënten in staat om minder gefixeerd te zijn op specifieke gewichtsgetallen en zich meer te richten op interne signalen van honger, verzadiging en welzijn. Blind wegen kan ook bijdragen aan het opbouwen van vertrouwen tussen de cliënt en de behandelaar, omdat het de nadruk legt op de persoon achter het gewicht, in plaats van alleen op het cijfer.

Door het implementeren van blind wegen en het verminderen van de focus op het gewicht als de primaire maatstaf voor vooruitgang, kunnen eetstoornisbehandelingen een meer holistische benadering bieden die gericht is op het herstellen van de relatie tussen cliënten en hun lichaam, voeding en zelfbeeld.